Loading...
دستیابی به دانش فنی کشف In Silico، تولید و ارزیابی نانوبادی‌های مهرکننده PD-1 با هدف درمان سرطان
تاریخ شروع : 1403/07/03
مهلت ارسال : 1403/07/30
گرنت صندوق نوآوری و شکوفایی:
حمایت بلاعوض از طرح تا سقف 800 میلیون تومان



دستیابی به دانش فنی کشف In Silico، تولید و ارزیابی نانوبادی‌های مهرکننده PD-1 با هدف درمان سرطان

خلاصه فناوری
سرطان گروه بزرگی از بیماری‌ها است که می‌تواند تقریباً در هر عضو یا بافتی از بدن رخ دهد. سرطان پستان به‌عنوان اولین سرطان شایع در زنان تلقی می­شود و مدیریت درمان بیماران مبتلا به این سرطان نیازمند هزینه بالایی می­باشد. از گذشته، جراحی و رادیوتراپی در درمان تومورهای موضعی به‌کار می‌روند و اثرات امیدوار­کننده­ای داشته‌اند؛ اما این روش‌ها در درمان تومورهای متاستاتیک موفق نبوده‌اند. امروزه به دلیل عوارض جانبی گسترده و عود مجدد علاوه‌بر شیمی‌درمانی و جراحی، در درمان سرطان­های متاستاتیک از درمان­های هدفمند استفاده می­‌شود.1 (PD-1)  Programmed cell death protein به‌عنوان یکی از مارکرهای دخیل در سرکوب ایمنی القا شده به‌وسیله سلول­‌های توموری، می­تواند از مرگ سلول­های توموری جلوگیری کرده و به پیشرفت تومور کمک کند. به‌منظور مهار اتصال PD-1 به لیگاندهای آن در سطح سلول­های توموری، می‌­توان از مهارکننده­های مختلفی از جمله آنتی‌بادی­ها، آپتامرها، مولکول­‌های کوچک و نانوبادی­ها استفاده کرد. استفاده از نانوبادی نسبت به سایر مهارکننده‌­ها دارای مزیت‌هایی از جمله تولید آسان، قیمت ارزان، اندازه کوچک و توانایی نفوذ بالا به بافت توموری می‌­باشد.
هدف از این طرح، گزینش نانوبادی علیه PD-1 توسط غربال‌گری مجازی، بیان نانوبادی با وزن مولکولی 12 تا 15 کیلودالتون و غلظت 5 میلی­گرم در لیتر، تخلیص آن با خلوص بالای 90% و ارزیابی آزمایشگاهی تأثیر آن بر پاسخ­‌های سلول‌­های T در هم­کشتی با رده سلولی سرطان پستان می­‌باشد. نتایج حاصل از این طرح در صورت موفقیت می‌­تواند یک ساختار درمانی جدید بر مبنای نانوبادی با مزیت­‌های ذکر شده را برای درمان مقاومت ایمنی تومور­ها، در کنار سایر درمان‌­ها و برای جلوگیری از عود بیماری ارائه دهد.


ضرورت مسئله
سرطان دومین علت مرگ‌ومیر در جوامع انسانی بعد از بیماری‌های قلب و عروق است. سرطان پستان شایع‌ترین تومور بدخیم زنان در جهان است. این سرطان به دلیل میزان مرگ‌ومیر و عوارض بالای آن یکی از نگرانی­‌های بهداشتی اصلی در بین زنان می‌­باشد. میزان بروز این تومور بدخیم در تمام مناطق جهان رو به افزایش است؛ اما بیشترین میزان ابتلا در کشورهای صنعتی رخ می‌­دهد.
درمان­‌های متعددی برای سرطان پستان از جمله جراحی، رادیوتراپی، شیمی‌درمانی، هورمون­تراپی و ایمونوتراپی وجود دارد. با وجود دردسترس‌‌بودن این درمان­ها، بروز سرطان پستان و مرگ‌ومیر همچنان بالاست. به همین دلیل تلاش‌­ها برای یافتن درمان­‌های جدید در این حوزه کماکان در حال انجام است. همچنین امروزه رویکرد استفاده از درمان‌­های ترکیبی در اولویت قرار دارد.
استفاده از ایمونوتراپی یکی از اصلی­ترین پیشنهاد­ها به‌عنوان یک بازوی درمان ترکیبی است. امروزه از آنتی‌بادی‌­ها و سلول‌­درمانی برای درمان بسیاری از تومور­ها استفاده می­‌شود. سلول‌­های سرطانی در طول زمان و تکامل آموخته­‌اند که مانع از شکل­‌گیری پاسخ­‌های سیستم ایمنی گردند. سلول­های توموری می‌توانند با تولید فاکتور­های محلول از جمله سایتوکاین‌­های ضد­التهابی، این عمل را انجام دهند. بااین‌حال بیشتر مکانیسم­‌های مرتبط با سرکوب ایمنی القاشده به‌وسیله سلول­‌های توموری، به ارتباط مستقیم این سلول­‌ها با یکدیگر بستگی دارد. سلول­‌های توموری با بیان‌کردن لیگاندهای مرتبط با نقاط بازرسی ایمنی (ICPs) بخشی از این عمل را انجام می‌­دهند.
مولکول­‌های نقاط بازرسی ایمنی شامل موارد زیر است:
  • CTLA-4 (Cytotoxic T Lymphocyte Antigen-4)
  • PD-1
  • LAG-3 (Lymphocyte Activation Gene-3)
  • (T cell Immunoglobulin and Mucin protein-3) TIM-3
  • و...
عملکرد اصلی نقاط بازرسی ایمنی، هموستاز پاسخ‌­های سیستم ایمنی و جلوگیری از ایجاد پاسخ­‌های نابجا می‌­باشد. ICPs نقش مهمی در تحمل مرکزی و محیطی دارند و از ایجاد خود­ایمنی جلوگیری می‌­کنند. درعین‌حال در طول گسترش و تکامل تومور، سلول­‌های توموری توانایی بیان لیگاندهای ICPs را به دست آورده و از ایجاد پاسخ‌های ایمنی علیه این سلول­‌ها جلوگیری کرده و به پیشرفت تومور کمک می‌­کنند. استفاده از مهارکننده‌­های این مسیر، منجر به مهار اتصال PD-1 و PD-L1 در سلول‌­های توموری و افزایش پاسخ‌­های سیستم ایمنی علیه سلول‌­های سرطانی می‌­شوند؛ بنابراین این مهارکننده­‌ها می‌­توانند به‌عنوان یکی از بازوهای درمان­‌های ترکیبی برای بیماران مبتلا به سرطان استفاده شوند.
 
مسئله اصلی تحقیق
PD-1 و لیگاند­های آن، PD-L1 و PD-L2 در کنترل پاسخ­های ایمنی در مرحله اجرایی اهمیت بسیار زیادی دارند. PD-1 عضو سرکوب­‌کننده سیستم ایمنی رایج در سطح سلول@­های T  است و نقش مهمی در کاهش فعالیت سیستم ایمنی و افزایش تحمل به خود ایفا می­‌کند. PD-L1 و PD-L2 در سطح سلول‌های تومور بدخیم بیش از حد بیان می‌شوند و در این محل، این مولکول‌­ها به PD-1  متصل‌شده و از تکثیر سلول‌­های PD-1+ جلوگیری می­‌کنند و در فرار ایمنی تومورها که منجر به شکست درمان می‌­شود، شرکت می‌­کنند. مسیر مبتنی‌بر PD1/PDL1 یک مسیر بسیار مهم در ایمونوتراپی سرطان بوده و در سال‌های اخیر به یک نقطه بازرسی ایمنی مهم تبدیل شده است. در بسیاری از مطالعات با استفاده از مهارکننده‌­های نقاط بازرسی ایمنی (ICBs) بر پایه آنتی‌بادی، به مهار عملکرد ICPs پرداخته شده و نتایج امیدبخشی نیز مشاهده شده است. به‌طوری‌که تعدادی از این آنتی‌بادی­ها همچون Pembrolizumab، Nivolumab،Cemiplimab  و Dostarlimab  علیه PD-1  و Atezolizumab،Durvalumab  و Avelumab علیه PD-L1 تأییدیه سازمان غذا و داروی آمریکا را گرفته و امروزه در درمان بدخیمی‌های خونی و جامد مختلف مورد استفاده قرار می­‌گیرند. امروزه با توجه به اندازه بزرگ، عوارض جانبی و هزینه بسیار ­بالای تولید آنتی­‌بادی‌­ها، رویکردهای جانشین همچون استفاده از نانوبادی­‌ها در تحقیقات مختلف استفاده می‌­شوند.
نانوبادی، دامنه متغیر زنجیره سنگین آنتی‌بادی است که برای اولین بار دو دهه پیش از سرم خانواده Camelidae  جدا شد. نانوبادی­‌ها دارای طول 4 نانومتر، عرض 2.5 نانومتر و وزن مولکولی 12 تا 15 کیلودالتون می‌­باشند. این ساختارها در مقایسه با آنتی­‌بادی­‌های مونوکلونال معمولی، فاقد زنجیره سبک (L) و دامنه ثابت زنجیره سنگین (CH) می­‌باشند. بااین‌حال، ظرفیت اتصال آنتی‌ژنی نانوبادی­ها به دلایل زیر مشابه با آنتی‌بادی‌های معمولی باقی می‌ماند. اول، ناحیه تعیین‌کننده مکمل (CDR3) نانوبادی‌های مشابه یا حتی طولانی‌تر از حوزه VH انسانی (دامنه متغیر زنجیره سنگین آنتی­‌بادی) است.
در قسمت اول از 3 تا 28 اسید‌آمینه تشکیل شده است، درحالی‌که در قسمت دوم فقط 8 تا 15 اسید‌آمینه دارد. در نتیجه نانوبادی­‌ها می‌­توانند اپی‌توپ­‌های پنهان یا مدفون را تشخیص دهند که توسط آنتی‌بادی‌­های سنتی قابل تشخیص نیستند. دوم، نانوبادی‌­ها می­‌توانند ساختارهای انگشت مانندی را برای تشخیص حفره‌­ها یا اپی‌توپ­های پنهانی که برای آنتی‌­بادی­‌ها در دسترس نیستند، تشکیل دهند. این ویژگی نه تنها میل ترکیبی و ویژگی نانوبادی­‌ها را افزایش می­‌دهد، بلکه کشف اهداف دارویی جدید از جمله پاکت­‌های اتصال‌گیرنده یا محل­‌های فعال آنزیمی را امکان‌پذیر می­‌کند. سوم، نانوبادی‌ها، پایداری، آب­دوستی و حلالیت در آب بسیار بالایی دارند که به حفظ میل پیوندی آن‌­ها در شرایط مختلف کمک می‌کند. نانوبادی‌ها، به‌عنوان کوچک‌ترین قطعات اتصال‌دهنده آنتی‌ژن مشتق‌شده به‌طور طبیعی دارای مزایای متعددی از جمله حلالیت بالا، پایداری بالا، اختصاصیت بالا، میل ترکیبی بالا، تمایل به تجمع کم، کلونینگ آسان در سلول‌های باکتری، مخمر یا پستانداران و نفوذپذیری بالا می­‌باشند.
ویژگی‌­های فیزیکی و شیمیایی پروتئین­‌ها همراه با شکل مکان­‌های پیوندی سوبسترا، تمایل لیگاندها، اعم از مولکول‌­های کوچک و ماکرو­مولکول‌ها، فعالیت­‌های کاتالیتیکی خاص را تعریف می­‌کند. داشتن یک توصیف دقیق از این خواص ساختاری و شیمیایی که داروپذیری یک پروتئین را تعیین می­‌کنند، در شناسایی، طراحی و یا انتخاب ترکیبات خاص با ویژگی‌­های مربوطه، بسیار مهم است. پیشرفت‌­های فنی، به‌خصوص در روش‌­های محاسباتی، غربال‌گری مجازی را به تکنیکی مناسب برای بررسی سریع کتابخانه­‌های ترکیبات گوناگون و پایگاه‌­های داده­ای بزرگ برای مولکول­‌های مورد نظر تبدیل کرده است. مطالعه ساختارهای جدید به‌دست‌آمده معمولاً با استفاده از روش‌­های شبیه‌سازی دینامیک مولکولی و مکانیک کوانتومی صورت می­‌گیرد. افزایش قدرت رایانه‌­ها و بهبود مداوم روش­های شبیه­‌سازی باعث شده است که امروزه روش‌های شبیه‌­سازی دینامیک مولکولی و مکانیک کوانتومی از یک مدل آزمایشی فیزیک آماری به یک روش سودمند برای تخمین خواص مواد گوناگون تبدیل شوند؛ لذا شبیه­‌سازی دینامیک مولکولی و مکانیک کوانتومی، به‌عنوان یک آزمایشگاه مجازی، با به‌کارگیری روش‌­های محاسباتی به مطالعه و بررسی ساختار، حرکت و توابع مولکولی پرداخته و بدین ترتیب به‌صورت یک واسطه میان تجربیات آزمایشگاهی و اطلاعات نظری عمل می­‌کند.
در این طرح سعی بر آن است که ابتدا شناختی دقیق از چگونگی برهم‌کنش مهارکننده‌­های شناخته شده PD- 1 بدست آورده و سپس با استفاده از روش غربال‌گری مجازی بانک نانوبادی‌­ها به نانوبادی­‌هایی با تأثیر مهار­کنندگی بالا و اختصاصی دست‌یافت.
در این مطالعه با توجه به اهمیت نانوبادی­‌ها و پتانسیل بالای آن­‌ها برای استفاده به‌عنوان گزینه‌­های درمانی، پس از گزینش بهترین نانوباد‌ی‌­ها بر اساس میل اتصال آن­ها به PD-1 و سنتز آن­ها، از نانوبادی­‌های تولیدشده برای مهار PD-1 بیان‌شده بر سطح سلول­‌های T استفاده خواهد­شد. سپس به‌منظور بررسی عملکرد­های نانوبادی و تأثیر مهار PD-1، پاسخ­‌های سلول­‌های T تیمارشده با نانوبادی در هم­کشتی با رده سلولی سرطان پستان مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت.
درباره تیم پژوهشی
نام و نام خانوادگی رشته/ مقطع تحصیلی همکار/مشاور طرح وضعیت و محل اشتغال فعلی
رضا فلک دکتری تخصصی ایمونولوژی مجری عضو هیئت‌علمی/ دانشگاه علوم پزشکی ایران
کوثر باقرزاده دکتری تخصصی شیمی تجزیه همکار عضو هیئت‌علمی/ دانشگاه علوم پزشکی ایران
الهه صفری دکتری تخصصی ایمونولوژی همکار عضو هیئت‌علمی/ دانشگاه علوم پزشکی ایران
مهدی بهدانی دکتری تخصصی زیست‌فناوری پزشکی همکار عضو هیئت‌علمی/ انستیتو پاستور ایران
کوثر ملک‌پور دانشجوی دکتری تخصصی ایمونولوژی همکار دانشجو دکتری/ دانشگاه علوم پزشکی ایران

 
سوابق عرضه‌کننده فناوری و مسئول اصلی تیم پژوهشی
دکتر رضا فلک، عضو هیئت‌علمی و دانشیار گروه ایمونولوژی دانشگاه علوم پزشکی ایران می­باشند که در بیش از 70 طرح تحقیقاتی و راهنمایی و مشاوره بیش از 20 دانشجوی مقطع کارشناسی­ارشد و دکتری حضور داشته­اند. ایشان بیش از 100 مقاله علمی بین‌المللی چاپ نموده‌اند. زمینه پژوهشی تخصصی ایشان حوزه سرطان است.
دکتر کوثر باقرزاده، عضو هیئت‌علمی و استادیار مرکز تحقیقات چشم دانشگاه علوم پزشکی ایران می­باشند. ایشان در 14 طرح تحقیقاتی حضور داشته و 34 مقاله علمی بین‌المللی چاپ نموده‌اند. زمینه پژوهشی تخصصی ایشان، استفاده از علوم بیوشیمی ساختاری و بیوانفورماتیک در حوزه درمان و تشخیص پزشکی می­باشد.
دکتر مهدی بهدانی، عضو هیئت‌علمی و استاد انستیتو پاستور ایران می­باشند. ایشان در 30 طرح تحقیقاتی حضور داشته و 123 مقاله علمی بین‌المللی را چاپ نموده‌اند. زمینه پژوهشی تخصصی ایشان، تولید پروتئین‌های نوترکیب از جمله آنتی­بادی و نانوبادی است.
دکتر الهه صفری، عضو هیئت‌علمی و دانشیار گروه ایمونولوژی دانشگاه علوم پزشکی ایران می­باشند که در بیش از 50 طرح تحقیقاتی و راهنمایی و مشاوره بیش از 10 دانشجوی مقطع کارشناسی­ارشد و دکتری حضور داشته­اند. ایشان بیش از 30 مقاله علمی بین‌المللی چاپ نموده‌اند. زمینه پژوهشی تخصصی ایشان حوزه سرطان و شناسایی بیومارکرهای سرطانی است.
کوثر ملک‌پور، دانشجوی دکتری ایمونولوژی دانشگاه علوم پزشکی ایران می­باشند که در بیش از 10 طرح تحقیقاتی حضور داشته­اند. ایشان بیش از 10 مقاله علمی بین‌المللی چاپ نموده‌اند. زمینه پژوهشی تخصصی ایشان حوزه سلول­های بنیادی و سرطان است.
 
مزایا
در این طرح برای اولین‌بار از غربال‌گری مجازی برای گزینش نانوبادی علیه PD-1 استفاده می­شود. توسط این روش، مسیر مرسوم تولید نانوبادی توسط شتر کنار گذاشته می­شود که منجر به کاهش هزینه مورد نیاز و رعایت مسائل اخلاقی در استفاده از حداقل تعداد حیوانات در تحقیقات می­‌شود.
آنتی‌بادی ضد PD-1 از جمله داروهای مورد استفاده در انواع تومورهای توپر و بدخیم می‌­باشد. با توجه به قیمت بالای محصولات مبتنی‌بر آنتی‌بادی ضد PD-1 خارجی، مانند Pembrolizumab با قیمت 720 میلیون ریال و محصولات داخلی، مانند Zak aria با قیمت 170 میلیون ریال و همچنین معایبی که کاربرد درمانی آن­ها را محدود می‌کند، به نظر می‌رسد که تولید یک ساختار درمانی جدید بر مبنای نانوبادی با قیمت مقرون‌به‌صرفه، باارزش درمانی بالاتر و عوارض جانبی کمتر، می‌­تواند به درمان بیماران مبتلا به تومور­های تو­پر کمک کرده و امید به زندگی را در آن­‌ها افزایش دهد. با توجه به افزایش نرخ ابتلا به سرطان، نیاز به این دارو در حوزه درمان سرطان حیاتی بوده و می­‌تواند در کنار درمان­‌هایی از جمله جراحی و شیمی­‌درمانی برای جلوگیری از عود بیماری مورد استفاده قرار گیرد.
کاربرد
از نانوبادی­‌های تولید شده علیه PD-1 می­‌توان در موارد زیر استفاده کرد:
  • درمان بیماران مبتلا به انواع تومورهای توپر و بدخیم با بیان بالای PD-L1 در کنار سایر درمان­ها از جمله جراحی و شیمی­درمانی و به‌منظور جلوگیری از عود بیماری
  • بررسی پویایی و توزیع سلول‌­های CD8+ T داخل توموری و سلول­های میلوئید CD11b+ در حوزه تشخیص سرطان
  • استراتژی‌­های سلول‌درمانی CAR-T
  • تقویت سیستم ایمنی در بیماران مبتلا به عفونت­‌های ویروسی همچون HIV
  • شناسایی سلول­‌های بیان‌کننده PD-1 در طرح‌­های تحقیقاتی
خروجی‌های مورد انتظار تحقیق
هدف از این مطالعه، گزینش نانوبادی‌­های مهارکننده PD-1 با استفاده از روش‌­های غربال‌گری مجازی و شبیه‌سازی محاسباتی دینامیک مولکولی و Umbrella Sampling، بیان آن و ارزیابی آزمایشگاهی اثر آن بر روی پاسخ­های سلول­‌های T در هم­کشتی با رده سلولی سرطان پستان و بررسی تکثیر، آپوپتوز و میزان تولید سایتوکاین­‌های التهابی و ضدالتهابی در سلول­­های T و رده سلولی سرطان پستان می‌­باشد. مراحل مورد انتظار در این پروژه عبارت‌اند از:
  1. ایجاد بانک ساختار سه‌بعدی نانوبادی‌­ها با خواص دارویی شامل بیش از 700 نانوبادی
  2. گزینش نانوبادی با تمایل بالا جهت اتصال به PD-1 با استفاده از روش غربال‌گری مجازی
  3. شبیه­‌سازی تمایل به بر همکنش با استفاده از روش شبیه­‌سازی دینامیک مولکولی
  4. سنتز نانوبادی منتخب با وزن مولکولی 12 تا 15 کیلودالتون و غلظت 5 میلی­گرم در لیتر
  5. تأیید بیان و تخلیص نانوبادی منتخب با خلوص بالای 90%
  6. فعال­‌سازی سلول­‌های T به‌منظور افزایش بیان PD-1
  7. تعیین میزان بیان سطحی PD-1 در سلول­‌های T قبل و بعد از فعال­‌سازی
  8. تعیین میزان بیان سطحی PD-L1 در رده سلولی سرطانی
  9. تأیید اتصال نانوبادی سنتزشده به PD-1 بیان‌شده در سطح سلول­‌های  T
  10. تعیین میزان آپوپتوز در سلول­های رده سلولی سرطانی در هم­کشتی با سلول‌­های T تیمارشده با دوز مؤثر نانوبادی نسبت به گروه­‌های کنترل
  11. تعیین میزان تکثیر در سلول­‌های رده سلولی سرطانی در هم­کشتی با سلول­‌های T تیمارشده با دوز مؤثر نانوبادی نسبت به گروه‌­های کنترل
  12. تعیین میزان تولید سایتوکاین‌­های التهابی و ضدالتهابی در سلول­‌های T تیمارشده با دوز مؤثر نانوبادی در هم­کشتی با سلول­‌های رده سلولی سرطانی نسبت به گروه‌­های کنترل
  13. تعیین میزان تکثیر سلول­‌های T تیمارشده با دوز مؤثر نانوبادی در هم­کشتی با سلول­‌های رده سلولی سرطانی نسبت به گروه­‌های کنترل
  14. تعیین میزان آپوپتوز سلول­‌های T تیمارشده با دوز مؤثر نانوبادی در هم­کشتی با سلول­‌های رده سلولی سرطانی نسبت به گروه‌­های کنترل
هزینه و زمان اجرای طرح
  • هزینه اجرای طرح حدود 800 میلیون تومان برآورد می‌شود.
  • مدت‌زمان اجرای طرح حدود 12 ماه برآورد می‌شود.
تسهیم مالکیت فکری
  • مالکیت معنوی: مشارکت‌کننده در مالکیت معنوی ناشی از اجرای تحقیق سهیم خواهد بود و انتشار مقاله مشترک توسط مجری و مشارکت‌کننده در ژورنال‌های داخلی و خارجی، ارائه مقاله در کنفرانس‌ها و سمینارها با موافقت و اشاره به نام همه دست‌اندرکاران مجاز خواهد بود.
  • مالکیت منافع مادی: سهم مشارکت شرکت/شتاب‌دهنده متقاضی حداقل 10 و حداکثر 35 درصد خواهد بود (منافع مالی ناشی از توسعه این فناوری بر اساس توافق طرفین و مشترک خواهد بود و با توجه‌ به سهم آورده نقدی و غیرنقدی توسعه‌دهنده، سهم مالکیت قابل ‌مذاکره و توافق است).
ارتباط با ما
شماره تماس:
021-88486498

اینستاگرام:
iran.challenges@